Tym razem artykuł będzie dotyczył osoby z którą łączy mnie jedynie nazwisko, ale nasze pokrewieństwo wcale nie jest wykluczone. Poszukując informacji o moim krewnym prof. Antonim Stanisławie Małłku natrafiłem na dr Antoniego S. Małłka. Rzecz jasna nie było mowy o tym żeby była to jedna i ta sama osoba. Na doktora Małłka natrafiłem poprzez stronę Archiwum w Orchard Lake[1]. Postać ta mnie niezwykle zaintrygowała, m. in. ze względu na jego archiwum i korespondencję ze słynnym polskim literatem – Jarosławem Iwaszkiewiczem. Kim był dr Małłek?

Antoni Szczepan Małłek urodził się w Poznaniu 13.06.1893 lub 13.06.1894 roku. Niestety nie udało mi się odnaleźć jego aktu urodzenia, ale udało mi się odtworzyć jego drzewo, o czym za chwilę. Antoni był lekarzem, działaczem polonijnym, kolekcjonerem sztuki, książek, znaczków oraz monet. Studia medyczne ukończył w 1920 roku w Jefferson School of Medicine w Filadelfii. W Pittsburgu rozpoczął praktykę lekarską. Prowadził także działalność społeczną, a także był członkiem różnych organizacji lekarskich, a także polonijnych. Był prezesem Okręgu XII Rady Polonii Amerykańskiej oraz działał na rzecz Fundacji Kościuszkowskiej. Pomagał także młodzieży pochodzenia polskiego, m. in. ufundował stypendia naukowe dla zdolnej młodzieży oraz założył Polski Klub Międzykolegialny. Zmarł 2.07.1964 roku w Pittsburgu[2].

Wedle zachowanej korespondencji Małłek pisał z Iwaszkiewiczem w latach 1907-1912 (zachowały się listy z lat 1907-1910). Po czym korespondencja była przerwana, a następnie wznowiona po niemal 15 latach. Z roku 1926 zachowały się dwa listy. Ta znajomość została prawdopodobnie nawiązana w ramach akcji szkolnej szukania partnerów polsko-polonijnych. Pierwszy list nie zachował się, ale z odpowiedzi Antoniego wynika, że to 13-letni Jarosław rozpoczął korespondencję z Antonim. Wyżej napisałem, że Antoni urodził się w 1893 lub 1894 roku. Z korespondencji wynika, że Antoni jest starszy od Jarosława, zatem musiał się on urodzić co najmniej w 1893 roku (Jarosław Iwaszkiewicz urodził się w 1894). Z kolejnego listu dowiadujemy się, że Antoni miał lat 17 (w 1907, zatem musiał urodzić się w 1890 roku).
W listach Antoni wspomina, że ma trzy siostry oraz dwóch braci. Ojciec jego miał umrzeć w 1904 roku. Obaj prowadzili korespondencję z wieloma osobami, co było dla nich formą rozrywki. Obaj czekać musieli na odpowiedź ok. miesiąca. Obaj także nazywają siebie przyjaciółmi i piszą do siebie czule. Obaj zdaje się swoje listy piszą odręcznie. Wprawdzie w artykule do którego odsyłam pod koniec tekstu autorzy stwierdzili, że Małłek tylko jeden list napisał odręcznie i to tak naprawdę jego wstęp, to fragment jednego z listów przeczy tej tezie:

Jarosiu, czy zauważyłeś, że zmieniłem trochę charakter mojego pisma? Czy Ci się podoba niniejsze pismo, czy też to, które dotąd używałem?

Zatem wynika, że obaj pisali odręcznie, a jedynie Małłek sporządzał kopie swoich listów wysyłanych do Iwaszkiewicza przepisując je na maszynie. Za wyjątkiem dwóch listów w których Antoni przeprasza za pisanie na maszynie.
W liście nr. 11 Antoni pisze m. in. o śmierci swojego szwagra Michała Żuka, męża jego zmarłej w 1904 roku siostry. Autor listu wspomina także o sierocie po siostrze oraz pozostałych dzieciach Michała.
W 1926 tym razem Antoni wznowił korespondencję z Jarosławem ponieważ przeczytał o nim w tygodniku „Światowid”. Jarosław bardzo się ucieszył na ten list swojego korespondencyjnego przyjaciela, odpisał mu obszernie i liczył na to, że Antoni napisze mu także co działo się przez ostatnie 15 lat. Niestety nie zachowała się odpowiedz Antoniego. Nie wiadomo czy odpisał lub też czy kiedykolwiek spotkał się z Iwaszkiewiczem. Wiadomo, że przyjaźń z Antonim Małłkiem została przez niego zapomniana lub też przemilczana, bo nie wspomina Iwaszkiewicz o Małłku ani w swoich Dziennikach ani w Książce moich wspomnień[3]

Tutaj dochodzimy do sedna artykułu czyli śledztwa genealogicznego.
Zatem aktu urodzenia nie udało mi się znaleźć, ale możemy założyć, że Antoni urodził się w 1890 roku (chyba, że okłamał Jarosława żeby np. mu zaimponować).
Śledztwo zaczniemy od cenzusu USA z 1920 roku. Występuje w nim Agnieszka Małek (1856), Jan Małek (1880), Antoni Małek (1894), Róża Małek (1897)[4].

Agnieszka jest już wdową i mieszka z trójką dorosłych dzieci.
Ze spisu wynika, że rodzina w USA znalazła się w 1899 roku. Zatem powinna figurować w spisie z 1900 roku. Tak też było.

Mamy tutaj Stive’a (1850), jego żonę Agnieszkę (1856), córkę Annę (1886), syna Andy (1889), córkę Rosę (1892) oraz syna Josepha (1895).
W spisie z 1900 roku mamy głowę rodziny, wiek żony się zgadza, ale daty urodzenia dzieci już niekoniecznie. Dodatkowo Antoni to teraz Andy i zamiast Johna jest Joseph. Data urodzenia Róży także się zmieniła[5].

Dla porównania weźmiemy jeszcze spis z 1910 roku.

Mamy ponownie Antoniego (1891), John’a (1880), Różę (1894), Joseph’a (1896) oraz Agnes (1860)[6].

Jak widać mamy trzy różne spisy i łącznie rodzina wygląda następująco: ojciec Stive (1850),
matka Agnes (1856 lub 1860),
Róża (1892, 1894, 1897)
Anna (1886),
Joseph (1895, 1896),
Jan (1880),
Andy (1889),
Antoni (1891, 1894),

Zatem mamy tutaj trzy siostry, zapewne trzecia siostra była najstarsza i nie figurowała w ogóle w spisie. Problem występuje z braćmi Antoniego, z listów wynika, że miał ich dwóch. W spisie występuje Jan, Józef i Andrzej. Prawdopodobnie Andy to tak naprawdę Antoni, bo tego ostatniego nie ma w spisie z 1900 roku. Jak widać spisy były niedokładne i trzeba posiłkować się innymi źródłami.
Nagrobek Antoniego potwierdza datę śmierci[7] :

Na portalu billiongraves przy zdjęciu nagrobka Antoniego dostajemy coś znacznie lepszego, a mianowicie rodziców Antoniego[6]:

Agnieszka Małłek (1856-1922), Szczepan (1849-1903).
Zatem mamy daty i fakt, że nasz Stive to naprawdę Szczepan.
Opuszczamy USA i udajemy się do ziemi przodków.
Z informacji podanych w Orchard Lake wiemy, że Antoni miał się urodzić w Poznaniu, zatem jego rodzice musieli pobrać się w Wielkopolsce. Zatem sięgam po Poznań Projekt.

Mamy ślub Stefana (Szczepana) z Agnieszką Świercz, a działo się to w 1873 roku w parafii Konarzewo (pod Poznaniem). Daty się zgadzają, a my zyskaliśmy nazwisko panieńskie Agnieszki[8][9].

Majątek w Konarzewie należał niegdyś do rodziny Działyńskich, którzy posiadali także Sypniewo z którego pochodzi moja rodzina Małek. Ciekawy zbieg okoliczności. Świadkiem na ich ślubie był Jakub Weber (Weber to także nazwisko z mojego drzewa). Wróćmy jednak do faktów.

Żona Szczepana, Agnieszka, urodziła się 16.01.1856 roku w Konarzewie. Była córką Tomasza Świercza oraz Małgorzaty Przybył[10].

Tym razem skorzystamy z BaSIA czyli Bazy Systemu Indeksacji Archiwalnej, a zaraz potem z szukajwarchiwach[11][12].
W 1849 roku rodzi się Szczepan Małek, syn Wojciecha Małka i Józefy zd. Kryskowiak. Miało to miejsce w parafii Buk, dokładnie w miejscowości Wysoczka na północ od Buku. Świadkami byli Michał Misztok i Józefa Małek, panna[13].

To znowu okolice moich przodków, ale zupełnie z innej strony. Jakże zawiłe są losy naszych przodków.

Na potrzeby artykułu udało mi się zrekonstruować na szybko część drzewa Antoniego. Najbardziej interesowała mnie linia męska. Chociaż rozpoczynając artykuł zakładałem, że Antoni Małłek nie jest ze mną spokrewniony to podczas pisania artykułu pojawiły się poszlaki w postaci Działyńskich, właścicieli Sypniewa i Konarzewa, a także Piotra Potulickiego, który urodził się w Więcborku i także okoliczne dobra należały do niego. Czy Potulicki lub Działyński mógł zabrać Małłka z Krajny do swoich dóbr pod Poznań? Oczywiście, że mógł, ale czy tak było istotnie mógłbym potwierdzić jedynie za pomocą badań DNA. Zatem trzeba mi znaleźć kogoś z tej linii w USA lub pod Poznaniem. Być może życie napisze dalszą część tej historii.


[1] Archiwum w Orchard Lake

[2] Archiwum w Orchard Lake o Antonim S. Małłku

[3] A. Kędziora, E. Orzechowski, Jarosław Iwaszkiewicz i Antoni S. Małłek. Korespondencja z lat 1907–1910, „Pamiętnik Literacki” 2016, z. 1, s. 167-199.

[4] Cenzus USA z 1920 roku

[5] Cenzus USA z 1900 roku

[6] Cenzus USA z 1910 roku

[7] Billiongraves.com

[8] Poznań Projekt

[9] Archiwum Państwowe w Poznaniu, parafia Konarzewo

[10] Archiwum Państwowe w Poznaniu, parafia Konarzewo

[11] Bazy Systemu Indeksacji Archiwalnej

[12] Szukaj w archwiach

[13] Archiwum Państwowe w Poznaniu, parafia Buk