Weber czyli wielkopolscy Olędrzy?
Od dawna zabierałem się do napisania artykułu o moich olęderskich tropach. Niedawno los sprawił, że zostałem zmotywowany do realizacji planów, a nawet zesłał mi nowe materiały, ale po kolei.
Borowy z Dusznik
Jakiś czas temu pisałem o borowym Janie Jakubie Osińskim z Dusznik i jego żonie Mariannie Weber (tutaj). Wtedy podejrzewałem, że Marianny rodzina pochodzi z Czempinia. W między czasie moje poszukiwania skierowałem w stronę Dusznik gdzie mam coraz więcej przodków i coraz więcej osób współcześnie żyjących z którymi mam kontakt.
Zwróciłem się o pomoc do mojego domniemanego kuzyna z Dusznik z pytaniem czy nie wie gdzie w Dusznikach szukać informacji o leśnikach, bo tą profesją parali się Osińscy od pokoleń. Zresztą do dziś podobno Osińscy w samych Dusznikach mieszkają.
Zdjęcie olęderskiej chaty w Olęderskim Parku Etnograficznym w Wielkiej Nieszawce pod Toruniem
Informacja o Osińskich i trop w stronę Weberów
Dostałem odpowiedź i dołączony skan od miejscowej regionalistki (za co bardzo dziękuję).
Skan ten zawierał 3 strony na których to znajdowały się informacje z ksiąg metrykalnych oraz dotyczące różnych członków rodziny Osińskich (nie wiem kiedy znajdę czas żeby to wszystko uporządkować i wpisać do drzewa).
W jednym ze wpisów znajdowała się informacja o Mariannie Weber mówiąca o tym, że w 1810 roku Janowi Osińskiemu borowemu i Mariannie Weber z Olędrów rodzi się dziecko. To może oznaczać osadnictwo olęderskie. Początkowo myślałem, że chodzi o miejscowość Chełmskie Olędry znajdującą się nieopodal Dusznik skąd pochodzą Osińscy. W innym dokumencie o Mariannie jest napisane „Osińska z Boru”. Początkowo myślałem, że ma to związek z działalnością męża, który był borowym i mieszkali faktycznie pod lasem, co sugeruje także pierwszy wpis gdzie napisano „w boru zamieszkali”. Lecz teraz zastanawiam się czy to nie tyczy się miejscowości Borowo pod Czempinem albo innej miejscowości w okolicy miasta Czempiń.
Mail o Weberach
Dlaczego pod Czempiniem? Ponieważ dzisiaj otrzymałem maila od osoby, która szuka w okolicach Czempinia, a w nim dane na temat rodziny Weberów!
Marianna Weber była córką Jana oraz Franciszki i urodziła się w 28.03.1787 roku w Czempiniu!
Weber to po niemiecku tkacz. Czy była to rodzina tkaczy?
Co do samych Olędrów za Encyklopedią PWN:
olędrzy, olędry,
osadnicy pochodzący głównie z Niderlandów i Fryzji (Holendrzy, stąd nazwa „olędrzy”), którzy XVII–XVIII w. zakładali wsie (pierwsza 1527) w Prusach Królewskich i Prusach Książęcych, na Kujawach i w Wielkopolsce (zwłaszcza od schyłku XVIII w.), mniej liczne na Mazowszu, sporadycznie w Małopolsce;emigrowali głównie ze względów religijnych (mennonici), reprezentowali najwyższą w Europie kulturę rolną (zwłaszcza melioracja) i hodowlaną (wysokomleczne krowy), zagospodarowywali przede wszystkim odłogi i trudne do uprawy nieużytki (tereny podmokłe, lesiste, opuszczone zarosłe role); olędrzy obejmowali ziemie na podstawie kontraktu dzierżawnego, uiszczali czynsze, wyjątkowo świadczyli robocizny, stanowili najzamożniejszą grupę wśród chłopów; osobiście wolni, rządzili się własnym prawem, z szerokim samorządem gromadzkim; długo zachowywali odrębność wyznaniową; z czasem olędrzy utracili jednolitość etniczną, pojawili się wśród nich Niemcy, także licznie Polacy; w XVII–XVIII w. powstawały wsie „olęderskie” w wyniku przenoszenia na prawo olęderskie osad już istniejących; po rozbiorach olędrzy stopniowo tracili swą odrębność i swobody, w zaborze pruskim ostatecznie 1823; emigrowali na Ukrainę, w XIX i XX w. na Syberię i do Kanady.
Na deser otrzymałem mailem prawdopodobnie zdjęcie bratanicy Marianny Osińśkiej zd. Weber – Honoraty Piaseckiej zd. Weber urodzonej w 1846 roku. Zdjęcie wykonane zapewne jeszcze w XIX wieku będzie stanowiło piękny eksponat mojej kolekcji fotografii rodzinnych.
Czy moi Weberowie istotnie pochodzili z rodziny olęderskiej? Trudno stwierdzić jednoznacznie, ale wspomniany zapis przy narodzinach dziecka może być jakimś tropem. Dodatkowo w okolicy było sporo osadników olęderskich, a nieopodal Czempinia znajduje się miejscowość Bnin gdzie znajdowała się parafia ewangelicka w której aż roi się od Weberów. Bnin leży tuż przy Kórniku w którym to mieszkała Teofila z Działyńskich Szołdrska Potulicka. Zasłynęła ona m. in. osadnictwem olęderskim w dobrach kórnickich. Przypadek?
O Olędrach można także posłuchać:
