O Władysławie Opolczyku z Krajną w tle

Opublikowane przez Bartosz Małłek w dniu

Władysław Opolczyk to postać dość kontrowersyjna i barwna. Jest to także kolejna osoba, której losy przedziwnie łączą moje dwie małe ojczyzny Śląsk Opolski oraz Krajnę.

Urodził się on między 1326 a 1332 rokiem. Był najstarszym synem księcia opolskiego Bolka II i Elżbiety Świdnickiej. W jego żyłach płynęła piastowska krew. Był m.in. potomkiem Władysława Łokietka oraz Kazimierza I Opolskiego (jego pomnik niebawem stanie w Opolu).

Władysław X. Opolski wg. Jana Matejki. Fot. http://www.poczet.com

Władysław X. Opolski wg. Jana Matejki. Fot. http://www.poczet.com

WIELKA KARIERA
Władysław szukając miejsca gdzie może zdobyć doświadczenie polityczne wybrał dwór węgierski. Tam też poznał swoją przyszłą żonę – Elżbietą, córkę hospodara wołoskiego Mikołaja Aleksandra Besaraba, z którą pobrał się ok. 1353 roku.  Wybór kierunku węgierskiego zaważył na jego przyszłym życiu.

Po śmierci ojca w 1356 roku Władysław wrócił do Polski i przejął schedę po ojcu. W międzyczasie podjął służbę dla Ludwika Węgierskiego. Jego protektor szybko mu się odwdzięczył za zasługi nadając mu w 1367 roku tytuł palatyna. To był naprawdę spory awans, bo palatyn był drugą osobą w królestwie.

Kariera Władysława dopiero się rozkręcała. Po śmierci Kazimierza Wielkiego nadal mocno pracował dla swojego andegaweńskiego mocodawcy, który niebawem został królem Polski.  W nagrodę za swą służbę opolski książę otrzymał w lenno ziemię wieluńską, a także zamki w Bolesławcu, Starej Brzeźnicy, Krzepicach, Olsztynie i Bobolicach.

Funkcja palatyna przynosiła Władysławowi całkiem spore profity, zapewne musiało go zaboleć to, gdy ją stracił. W zamian otrzymał mniej prestiżowe stanowisko namiestnika ziemi halickiej. Podobnie jak w przypadku pozostałych misji, które otrzymywał od Węgrów, również to zadanie spełnił doskonale.

Kolejnym tytułem jaki otrzymał Opolczyk od Ludwika był tytuł wielkorządcy Polski (wchodził w skład pięcioosobowego kolegium, które zarządzało Polską w imieniu Ludwika). Szlachta polska nie była zadowolona z tej nominacji, bo zdawała sobie sprawę dla kogo pracował Władysław. Stracił on urząd i na pocieszenie dostał ziemię bydgoską, wałecką oraz złotowską, a także część Kujaw.

Herb Władysława Opolczyka według Herbarza Geldrii. Źródło: Wikipedia

Herb Władysława Opolczyka według Herbarza Geldrii. Źródło: Wikipedia

Ziemia Złotowska nie wspominała dobrze Władysława. Zarzucano mu to, że nie zajmował się otrzymaną ziemią, a także wszedł w konszachty z Krzyżakami.
Z drugiej strony miał on przystąpić z zapałem do organizacji nowych ziem. Uregulował sprawy spadkowe w ziemi dobrzyńskiej, a także zorganizował na nowo swoje ziemie.

Opolczyk wszedł również w konflikt z biskupem płockim Dobiesławem Sówką. Skończyło się na klątwie kościelnej, która jednak szybko została zdjęta, a my dzięki tej historii możemy cieszyć się obrazem Matki Bożej, który znalazł się w ufundowanym przez Władysława klasztorze paulinów na Jasnej Górze.
Książę zajął się także karierą swojego bratanka Jana Kropidły, który podobnie jak jego wujek zrobił wspaniałą karierę i zasłużył się dla miasta Opola.

Po początkowych sukcesach na nowo nabytych ziemiach książę powrócił do tego w czym czuł się najlepiej – do wielkiej polityki.

ŚMIERĆ LUDWIKA
Niestety, śmierć jego protektora Ludwika Węgierskiego zdaje się była początkiem końca jego kariery. Ciężko stwierdzić czy przyczyną jego upadku była śmierć jego mocodawcy i przez to malejące znaczenie czy też może śmierć skłoniła go do podjęcia jeszcze bardziej zdecydowanych działań i zwiększenia ambicji.
Tych ostatnich nie można mu odmówić.  Sam zaproponował, że zostanie królem! Jednak miał świadomość, że nie ma szans na koronację ze względu na swoje wcześniejsze zaangażowanie na rzecz Węgrów. Następnych wydarzeń nie powstydziłby się sam R. R. Martin w swojej „Grze o tron”. W Wielkopolsce, za sprawą różnych wizji kto ma zostać koronowany, wybuchła wojna domowa, która przeszła do historii jako „wojna Grzymalitów z Nałęczami”.
Opolczyk w drodze do korony początkowo wspiera Zygmunta Luksemburczyka (który był mężem Marii, córki Ludwika Węgierskiego) , a następnie Jadwigę Andegaweńską. Ta ostatnia miała poślubić Wilhelma Habsburga lecz do ślubu ostatecznie nie doszło. Okazało się, że pomysłów na męża dla Jadwigi było całkiem sporo. O mały włos królem nie został książę mazowiecki Siemowit IV, który gdy zorientował się, że nie ma na to szans zaplanował porwać Jadwigę i siłą zrealizować swoje ambitne plany. Ten pomysł również nie został zrealizowany, a mazowiecki pan został zmuszony do użycia siły. Ostatecznie doszło do porozumienia, a sam Siemowit IV brał nawet udział w uroczystościach ślubnych Jadwigi.

Władysław Opolczyk zastawia ziemię dobrzyńską zakonowi krzyżackiemu, 1392, Archiwum Główne Akt Dawnych

Władysław Opolczyk zastawia ziemię dobrzyńską zakonowi krzyżackiemu, 1392, Archiwum Główne Akt Dawnych

UPADEK POLITYKA
Polska miała króla i królową. Wydawałoby się, że powody do walki się wyczerpały. Wojna Grzymalitów z Nałęczami już nie miała racji bytu, a sam nowo koronowany król Jagiełło zaczął wprowadzać w państwie swoje porządki. Co na to wszystko Władysław? Wcześniej wspierał Jadwigę lecz, gdy Polacy próbują zdobyć Ruś Władysław staje ponownie po stronie interesów węgierskich. To doprowadza go do otwartego konfliktu z Jagiełłą. Zygmunt Luksemburczyk poprzez swojego wiernego sługę zaproponował wielkiemu mistrzowi Konradowi Wallenrodowi rozbiór Polski między Węgry, Czechy i Zakon Krzyżacki jednak zakon nie był przygotowany do wojny i odmówił. Tymczasem wojna z królem i sprzyjanie Krzyżakom jako ostatnia deska ratunku doprowadzają do ostatecznego upadku opolskiego księcia. Bratankowie Władysława zmuszeni zostali do podpisania pokoju z królem i zagwarantowania, że wujek nigdy więcej nie zwróci się przeciwko królowi. Jakby przygnieciony swoją ostatnią porażką Opolczyk umarł w 1401 roku i został pochowany pod kaplicą św. Anny w kościele Świętej Trójcy przy klasztorze franciszkanów w Opolu.

Władysław [Opolczyk] potwierdza umowę Opola, Głogówka i 20 innych miast, zawartą w Głogówku celem utrzymania pokoju publicznego dnia poprzedniego.[1384] Archiwum Państwowe w Opolu

Władysław [Opolczyk] potwierdza umowę Opola, Głogówka i 20 innych miast, zawartą w Głogówku celem utrzymania pokoju publicznego dnia poprzedniego.[1384] Archiwum Państwowe w Opolu

Władysław Opolczyk cieszy się raczej złą sławą. Myślę, że to nie jest do końca sprawiedliwa ocena tego piastowskiego księcia. Służbę rozpoczął u Andegawenów i był im do końca wierny. Zrobił wspaniałą karierę i nie krył się przy tym ze swoimi węgierskimi sympatiami. Zasłynął jako dobry zarządca oraz fundator. Dbał o interesy swojego rodu, a także był niesłychanie sprawnym politykiem. Śmiało można stwierdzić, że zrobił największą karierę polityczną w historii Opola.

Źródła: 
Andrzej Krajna- Wielatowski, Ziemia złotowska : z mapami i 40 ilustracjami 
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/applet?mimetype=image/x.djvu&sec=false&handler=djvu_html5&content_url=/Content/15223/directory.djvu

Encyklopedia PWN
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/wielkorzadcy-Krolestwa-Polskiego;3995756.html 

Fundacja Modrak
https://fundacjamodrak.com/2017/04/23/wladyslaw-opolczyk-i-jego-kujawski-epizod/

Stanisław A. Sroka, Książę Władysław Opolczyk na Węgrzech, [w:] red. Anna Pobóg-Lenartowicz, Władysław Opolczyk jakiego nie znamy. Próba oceny w sześćsetlecie śmierci, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001

 


Bartosz Małłek

Urodzony w Opolu, pochodzi z Tarnowa Opolskiego. Absolwent Uniwersytetu Opolskiego na kierunku Politologia o specjalizacji dziennikarskiej. Pilot wycieczek, organizator, animator kultury, społecznik, podróżnik, genealog. Prezes Fundacji Czas Podróżników. Doktorant w zakresie historii na Uniwersytecie Opolskim. Zajmuje się problematyką przesiedleń ze wschodu po 1945 roku, emigracją, genealogią, genealogią genetyczną, a także historią Słowian i Wikingów.